Kara śmierci w doktrynach kościołów ewangelickich w krajach niemieckich
Loading...
Piotr Bukowczyk_Doktorat_wersja do publikacji.pdf (1.72 MB)
Authors
Date
2019
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
Celami rozprawy są: przedstawienie stanowisk kościołów ewangelickich wobec kary śmierci w okresie między wystąpieniem Marcina Lutra 31 października 1517 r. a wejściem w życie 1 grudnia 2009 r. Traktatu z Lizbony wraz z Kartą Praw Podstawowych, której art. 2 zakazuje stosowania kary głównej, wykazanie wpływu na nie zmiennego kontekstu kulturowo-społecznego (systemy prawne, kierunki filozoficzne, opinia publiczna, Biblia, ocena tej instytucji prawnej przez inne zrzeszenia religijne) oraz sprawdzenie spójności i merytorycznej poprawności pojawiających się w analizowanych źródłach argumentów za lub przeciw karze śmierci. Przez „kościoły ewangelickie” rozumiem wyłącznie te protestanckie związki wyznaniowe, które: 1) nawiązują do myśli Marcina Lutra (1483-1546) i Filipa Melanchtona (właśc. Schwarzerd, 1497-1560) i przyjmują za podstawę doktryny Augsburskie wyznanie wiary (Confessio augustana) („ewangelicko-augsburskie”, „luterańskie”); 2) odwołują się do poglądów religijnych Urlicha Zwingliego (1484-1531) i Jana Kalwina (1509-1564) („kalwińskie” lub „ewangelicko-reformowane”) 3) nawiązują do obu wyżej wymienionych nurtów reformacji („ewangelicko-unijne”); 4) odwołują się do twórczości Jan Wesleya (1703-1791), zarejestrowane zostały jako „metodystyczne” bądź „ewangelicko-metodystyczne”, tudzież przystąpiły do Konkordii Leuenburskiej (od 2003 r. - Wspólnota Ewangelickich Kościołów w Europie, Gesellschaft Evangelischer Kirchen in Europa, GEKE). „Krajami niemieckimi” nazywam obszary z przewagą ludności niemieckojęzycznej: Królestwo Wschodniofrankijskie (842-962), I Rzeszę Niemiecką, zwaną od XV w. Świętym Cesarstwem Rzymskim Narodu Niemieckiego (962-1806), z wyłączeniem Czech, Moraw, Górnego Śląska i Niderlandów, północne kantony Szwajcarii (Appenzell, Argowia, Bazylea, Berno, Glarus, Lucerna, Schwyz, Solura, Szafuza, Uri, Unterwalden, St. Galen, Zug), kraje wchodzące w skład Związku Reńskiego (1806-1814) i Związku Niemieckiego (1815-1866) bez Wielkiego Księstwa Poznańskiego, południowo-zachodnie kraje Austro-Węgier (Austrię Górną, Austrię Dolną, Karyntię, Salzburg, Tyrol, Vorarlberg), Liechtenstein, II Rzeszę Niemiecką, Republikę Austrii, Republikę Weimarską, III Rzeszę, alianckie strefy okupacyjne w Niemczech, Republikę Federalną Niemiec, Niemiecką Republikę Demokratyczną. Pierwsi reformatorzy - Marcin Luter, Filip Melanchton, Urlich Zwingli, Jan Kalwin - byli zwolennikami stosowania kary śmierci, nie tylko za morderstwo, ale również np. za bunt, kradzież, czary czy herezję. Po II wojnie światowej kierownictwa kościołów ewangelickich działających na interesującym nas obszarze jednogłośnie odrzucają tą instytucję prawną. Jednocześnie w wydawanych przez nie dokumentach na temat kary głównej obok bądź zamiast przeważającego do tej pory uzasadnienia religijnego (biblijnego, z pism Ojców Kościoła, zwykle św. Augustyna) zajętego wobec niej stanowiska, pojawiać się zaczęła argumentacja świecka: prawna, filozoficzna, psychologiczno-socjologiczna (np. jej nieskuteczność, równa i niezbywalna godność ludzi, trendy we współczesnych systemach prawnych i prawie międzynarodowym), co wiązało się z postępującą laicyzacją społeczeństw austriackiego, szwajcarskiego, wschodnio- i zachodnioniemieckiego i wpływami idei oświeceniowych na teologię ewangelicką. Zasady sola fide i sola Scriptura również przyczyniły się do zmiany stanowiska kościołów ewangelickich w krajach niemieckich wobec kary śmierci. Mam nadzieję, że moja rozprawa będzie wkładem do toczącej się bezustannie dyskusji nad potrzebą przywrócenia kary śmierci w naszym kraju i pozwoli Czytelnikowi wyrobić sobie uzasadnione poglądy na tą instytucję prawną. Spodziewam się, iż poszerzy ona również wiedzę jej polskich odbiorców zarówno o historii ewangelicyzmu czy chrześcijaństwa w ogóle, o dziejach politycznych krajów niemieckojęzycznych, jak też z zakresu etyki, filozofii prawa, czy - przede wszystkim - historii myśli politycznej.